Το Μέγα και Αγγελικό Σχήμα των Μοναχών

Ο μοναχός μιμείται σε μεγάλο βαθμό τον ίδιον τον Ιησούν Χριστόν. Μιμείται την ταπείνωση του Χριστού που «έλαβε δούλου μορφήν». Μιμείται την υπακοή του Χριστού στο Θεό Πατέρα αλλά και τους γονείς του. Μιμείται τη φτώχεια του Χριστού, ο οποίος δεν είχε που να κλίνει το κεφάλι του, φορούσε απλή ενδυμασία, έτρωγε λιτά, ζούσε απέρριτα, αποσυρόταν σε έρημα μέρη και προσευχόταν, νήστευε, και όλα αυτά για να δείξει, όπως γράφει ο Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης, τους τρόπους της αναχωρήσεως και ησυχίας. «Ζούσε παρθενικά και υπέμεινε πολλές θλίψεις και συκοφαντίες. Τέλος παραδιδόταν, σταυρωνόταν, παραιτείτο μέχρι θανάτου από το οικείο θέλημα της σαρκός, έως ότου παράθεσε το θείο πνεύμα του στα χέρια του Πατρός του. Όλα αυτά βέβαια έγιναν από το Θεό Λόγο για χάρι της ανακλήσεως των ανθρώπων, και παράλληλα διδάσκουν την υπακοή μέχρι θανάτου και τη σταυρωμένη πολιτεία του σχήματος σ’ αυτούς που επιθυμούν να τον μιμηθούν»[29].

Οι υποσχέσεις που δίδει ο υποψήφιος μοναχός δίνονται στον ίδιο τον Χριστό. Μάρτυρες δεν είναι μόνο οι παρόντες αδελφοί, αλλά και οι αοράτως παριστάμενοι άγγελοι. Κατά τη Δευτέρα Παρουσία θα εξεταστεί η τήρηση όσων ομολόγησε, όχι τα λόγια που ομολόγησε. Στις σύντομες ερωτήσεις του ιερέα αναφέρονται οι βασικές αρετές που πρέπει να αποκτήσει ο μοναχός (αποταγή- υπομονή -υπακοή- παρθενία). Στη δεύτερη κατήχηση κάπως εκτενέστερα αλλά και πάλιν επιγραμματικά επεξηγείται το πνεύμα του ορθοδόξου μοναχισμού (υφηγούμαι σοι την τελειοτάτην ζωήν). Ο μοναχός δεν έχει ανάγκη να του επεξηγηθούν περισσότερο οι αρετές και η «τελειοτάτη ζωή» που θα ακολουθήσει, γιατί στα πατερικά κείμενα, που μελετά, περιέχεται λεπτομερής ανάλυση.

Η κατήχηση αναφέρει τί πρέπει να αγαπά και τί πρέπει να αποφεύγει ο μοναχός. Βασική αρετή του η «αποταγή», τοπική και τροπική. Η αποταγή αρχίζει με την κλήση. Η κλήση διαχωρίζει εκείνον στον οποίον απευθύνεται και τον κάνει ξένο ανάμεσα στους δικούς του. Ακούει το «έξελθε εκ της γής σου και εκ της συγγενείας σου και εκ του οίκου του πατρός σου και δεύρο εις την γήν, ήν αν σοι δείξω». Εγκαταλείπει τον κόσμο, και τον τρόπο ζωής του κόσμου. Ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης αναφέρεται στις τρεις αποταγές του μοναχού. Πρώτη, «πραγμάτων, ανθρώπων και γονέων». Δεύτερη, «εκκοπή του θελήματος του». Τρίτη, « αποταγή της κενοδοξίας». Η αποταγή είναι μια συνεχής σταυρική πορεία (σταυρούσθαι) ένας συνεχής θάνατος (θανάτου επαγγελία). Ο μοναχός είναι εθελούσια «ξένος» και μέσα στο μοναστήρι του. Μοιάζει με κάποιον ο οποίος βρίσκεται σε ξένη χώρα και δεν γνωρίζει τη γλώσσα των κατοίκων της, «αλλόγλωσσος εν ετερογλώσσοις».

Πρέπει να αγαπήσει τη ζωή της φιλοπονίας, του κόπου, συνεχώς να βιάζει τον εαυτό του, γιατί οι αγώνες οι πνευματικοί που θα ακολουθήσουν, για να αποκτήσει τις αρετές που αναφέρει ο Κύριος στους μακαρισμούς , είναι δύσκολοι. Η χαρά του μοναχού δεν είναι κοσμικής φύσεως. «Στο εξής αρχίζουν γι’ αυτόν άλλες χαρές, τέτοιες που πραγματικά εγκρίνει ο Θεός, μεταξύ των οποίων βέβαια σπουδαιότερη θεωρείται η συνεχής προσήλωση και αφιέρωση σ’ αυτόν. Μέσα από αυτήν την αφιέρωση θα νοιώσει πραγματικά ευφροσύνη, ενώ θα λογαριάζει ως τιμή του οτιδήποτε τιμά και δοξάζει τον ίδιο το Θεό. Οι τιμές και η δόξα είναι, όπως γνωρίζουμε, αποτέλεσμα μόχθου πολλού, ώστε και ο μοναχός θα πρέπει να περιμένει ότι μόνο μέσα από το μόχθο και τον αγώνα προς χάρη του Θεού θα επιτύχει να δοξαστεί πραγματικά»[30]. Γι’ αυτό επιδιώκει τις θλίψεις σηκώνοντας το σταυρό του Χριστού και με πίστη περιμένει την «ανάπαυση» του από τον Κύριο.

Μακρυά από τους θορύβους του κόσμου ο μοναχός επιδιώκει να λατρεύσει «αγγελικώς» το Θεό. Θέλει να «λαλεί αρεμβάστως» όχι μόνο όταν βρίσκεται στο ναό, αλλά πάντοτε και παντού. «Αυτό είναι και το κυριώτερο χρέος των μοναχών, η προσευχή, με την οποίαν και αυτοί γίνονται πύρ από τον πόθο και το ζήλο, και αναδεικνύονται θεόμορφοι, μέτοχοι του φωτός του μέλλοντος αιώνος».

Επισημαίνονται στη συνέχεια οι κίνδυνοι-παγίδες που πρέπει να αποφύγει ο μοναχός. Πρέπει να προσέξει να μην υποχωρήσει και ξεχάσει τις υποσχέσεις του, να μή γυρίσει πίσω στην κοσμική ζωή, να μή ξεκόψει από τον πνευματικό του πατέρα και την αδελφότητα, να μή χάσει το φόβο του Θεού και περιφρονήσει τις εντολές του, να μην πέσει στη παγίδα ότι αρκετά αγωνίσθηκε κατά του διαβόλου μέχρι τώρα και ραθυμήσει. Εάν έχει πίστη, αγάπη, υπακοή και ταπείνωση στο Γέροντα του οι αόρατες δυνάμεις του εχθρού δεν θα έχουν καμιά εξουσία πάνω του.

Η κατήχηση παραθέτει συγκεκριμμένες κακίες, αποτέλεσμα της φιλαυτίας, που πρέπει να αποφεύγει ο μοναχός και που αν δεν προσέξει θα χάσει τη χάρη του Θεού και θα γίνει αιχμάλωτος του εχθρού. «Εκκλίνει από του κακού». Ταυτόχρονα «ποιεί το αγαθόν», προσπαθεί δηλαδή να αποκτήσει τις αρετές των αγίων. Αναφέρονται αυτές και ιδιαίτερα η καθαρή εξομολόγηση όλων των «κρυπτών της καρδίας».

Η κατήχηση τελειώνει με την επαναβεβαίωση από το μοναχό ότι με τη δύναμη του Θεού και τη χάρη του Χριστού θα ζήσει τηρώντας όλες τις υποσχέσεις που έδωσε.

Μετά την κατήχηση ακολουθούν τρεις ευχές προς το Θεόν. Η πρώτη παρουσιάζει το κύριο χαρακτηριστικό του Θεού, την αγάπη. Οι εκφράσεις θυμίζουν την παραβολή του Ασώτου. Είναι πανοικτίρμων, πολυέλεος και ανοίγει τη μεγάλη αγκαλιά της ανεξιχνίαστης αγαθότητας του σε όποιον τον πλησιάζει με θερμή αγάπη και πόθο. Αυτός θα γίνει βοηθός και υπερασπιστής, χορηγός δυνάμεως, συναγωνιστής, φύλακας μέρα και νύχτα, γλυκύτητα, ευφροσύνη και παρηγοριά με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και στο τέλος θα αξιώσει το μοναχό να κληρονομήσει τη Βασιλεία των Ουρανών για να βρίσκεται μαζί με τους αγίους και οσίους Πατέρες και τους μοναχούς της συνοδίας τους.

Η δεύτερη και τρίτη ευχή είναι ικεσίες προς τον Θεό να ενδυναμώσει και να ευλογήσει τον μοναχόν παρέχοντας σ’ αυτόν την πανοπλίαν του Αγίου Πνεύματος για να πολεμήσει τους άσαρκους και αόρατους εχθρούς. Πρέπει ο μοναχός να ενδυθεί τον νέον άνθρωπον, αφού αποβάλει τον παλαιόν. Αυτή η αλλοίωση θα γίνει μόνο με τη βοήθεια του Θεού. Οι ευχές δείχνουν το στόχο που επιδιώκει ο μοναχός. Την ασθένεια του θα θεραπεύει η θεία Χάρις, η οποία θα αναπληρώνει και τα ελλείποντα. Ο Απ. Παύλος θα αναφερθεί, στο αποστολικό ανάγνωσμα, στην ένδυση της πανοπλίας του Θεού για την αντιμετώπιση των μεθοδειών του διαβόλου.

Περισσότερα μπορείς να διαβάσεις εδώ